Title: Wędrować w zaświaty. O znaczeniu klucza w przestrzeni grobowej : (na przykładzie znalezisk z terenu Polski wczesnopiastowskiej)
Variant title:
- Wandern ins Jenseits. Von der Bedeutung der Schlüssel in den Gräbern (Auf dem Beispiel der Funde von frühpiastowzer Polen)
Source document: Archaeologia historica. 2004, vol. 29, iss. [1], pp. 225-238
Extent
225-238
-
ISSN0231-5823
Stable URL (handle): https://hdl.handle.net/11222.digilib/140574
Type: Article
Language
Summary language
License: Not specified license
Notice: These citations are automatically created and might not follow citation rules properly.
References
[1] ALMGREN, B., 1955: Brosnycklar och djurornamentik vid övergangen fran Vendeltid till Vikingatid. Uppsala.
[2] ARBMAN, H., 1940: Birka I. Tafeln. Uppsala.
[3] ARWILL-NORDBLADH, E., 1990: Nyckelsymbolik i järnalderns kvinnogravar. Fornvännen 85, 255-260.
[4] BELOŠEVIĆ, J., 1980: Materijalna kultura Hrvata od VII do IX stoljeća. Zagreb.
[5] BIAŁOSTOCKI, J., 1982: Drzwi śmierci: antyczny symbol grobowy i jego tradycja. In: tenże, Symbole i obrazy w świecie sztuki, t. 1. Warszawa, 158-186.
[6] BLIFEL'D, D. I.-MOCJA, A. P., 1986: Drevnerusskie mogiľniki. In: Archeologija Ukrainskoj SSR, t. 3: Ranneslavjanskij i drevnerusskij periody, red. V. D. Baran. Kiev, 404—417.
[7] BLOMQVIST, R.-MÄRTENSSON, A. W., 1963: Thulegrävningen 1961. Lund.
[8] BRENCZ, A., 1987: Polska obrzędowość pogrzebowa jako obrzęd przejścia. Lud 71, 215-229.
[9] BRONICKA-RAUHUT, J., 1998: Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Czersku. Warszawa.
[10] BRONDSTED, J., 1936: Danish Inhumation Graves of the Viking Age. A Survey. Acta Archaeologica 7, 81-228.
[11] BUCHOWSKI, M., 1985: Etnologiczna interpretacja obrzędów przejścia. Lud 69, 63-73.
[12] BYLINA, S., 1992: Człowiek i zaświaty. Wizje kar pośmiertnych w Polsce średniowiecznej. Warszawa.
[13] BYLINA, S., 1993: Słowiański świat zmarłych u schyłku pogaństwa. Wyobrażenia przestrzenne. Kwartalnik Historyczny 100/4, 73-88.
[14] CARLEN, L., 1994: Tür und Tor im Recht. In: Historia prawa. Historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus, red. E. Borkowska-Bagieńska, H. Olszewski. Poznań, 115-127.
[15] CHODOROWSKA, I., 1998: Świat żywych i umarłych. Polska Sztuka Ludowa. Konteksty 52/2, 91-95.
[16] COLARDELLE, M., 1983: Sépulture et traditions funéraires du Ve - XIIIe siècle a près J.-C. dans les campagnes des Alpes Françaises du Nord. Grenoble.
[17] CZERWIŃSKA-BURSZTA, H., 1986: Teoria rytów przejścia Arnolda van Gennepa i jej recepcja na gruncie strukturalistycznym. Lud 70, 51-65.
[18] DĄBROWSKA, E., 1974-1979: La contribution des éléments païens et chrétiens à la formation du rite funéraire des Slaves Occidentaux dans le Haut Moyen Âge. Anuario de estudios medievales 9, 343-352.
[19] DĄBROWSKA, E.-ZOLLÓWNA, H., 1959: Z problematyki społecznej cmentarzysk wczesnośredniowiecznych - uwagi na marginesie pracy J. Gąssowskiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 7/2, 302-311.
[20] DUBOV, I. V., 1995: I poklanjašesja idolu kamenu... Sankt-Peterburg.
[21] DZIEDUSZYCKI, W., 2000: Wiara w świat demonów. Potencjalne możliwości jej oddziaływania na zwyczaje funebralne w przeszłości. In: Czarownice, red. J. Wrzesiński, Wrocław-Sobótka, 9-22.
[22] ELIADE, M., 1992: Wprowadzenie do mitologii śmierci. In: tenże. Okultyzm, czary, mody kulturalne. Eseje, przeł. I. Kania. Kraków, 40-56.
[23] ELIADE, M., 1999: Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke. Warszawa.
[24] FISCHER, A., 1921: Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Lwów.
[25] FORSTNER, D., 1990: Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński. Warszawa.
[26] FRANKOWSKI, E., 1925: Krzyże kamienne i domki drewniane na cmentarzach poleskich. Ziemia 10/6-8, 134-136.
[27] GĄSSOWSKI, J., 1992: Archeologia o schyłku pogaństwa. Archeologia Polski 37/1-2, 137-157.
[28] GĄSSOWSKI, J., 1993: Między pogaństwem a chrześcijaństwem. In: Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, red. M. Kwapiński, H. Paner. Gdańsk, 12-18.
[29] GENNEP, A. VAN, 1996 [1909]: Přechodové rituály. Systematické studium rituálů. Praha.
[30] GIEYSZTOR, A., 1982: Mitologia Słowian. Warszawa.
[31] GOLUBEVA, L. A., 1997: Amulety. In: Drevnjaja Rus'. Byt i kuľtura, red. B. A. Kolčin, T. I. Makarova. Moskva, 153-165.
[32] HANULIAK, M., 1993: Ku vzťahu pohanstva a křesťanstva na podklade archeologických prameňov. Slavica Slovaca 28/1-2, 15-20.
[33] HANULIAK, M., 1998: Reálné faktory a ich účasť pri vystrojovaní hrobov v 9. až 12. storočí. Slovenská archeológia 46/1, 55-69.
[34] HEINDEL, I., 1991: Anthropomorph gestaltete Gürtelbestandteile des hohen und späten Mittelalters. Ausgrabungen und Funde 36/1, 1-7.
[35] HEINDEL, I., 1994: Neue Hinweise zur mittelalterlichen Gürteltracht - anthropomorphe Gürtelhaken aus der Altmark, Niedersachsen und dem Kulmer Land. Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte 76, 263-269.
[36] HENSEL, W., 1987: Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej. Warszawa.
[37] HRUBÝ, V., 1958: Klíče z doby hradištní na Moravě. Časopis Moravského Musea 43, 49-66.
[38] I TESORI, 1985: I tesori dell' Antica Polonia. Dai Veneti ai Re di Cracovia. Modena.
[39] INDYCKA, E., 2000: Z badań nad cmentarzyskami gieckiego kompleksu osadniczego. Studia Lednickie 6, 69-90.
[40] INNES, B., 1999: Granice śmierci, przel. M. Bemacki, E. Krzak-Ćwiertnia. Warszawa.
[41] JUSTOVÁ, J., 1990: Dolnorakouské Podunají v raném středověku. Slovanská archeologie k jeho osídlení v 6.-11. století. Praha.
[42] KASZEWSKA, E., 1960: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Kałdusie pow. Chełmno (Badania w 1957 r.). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 5, 143-181.
[43] KOBIELUS, S., 1989: Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu. Warszawa.
[44] KOPALIŃSKI, W., 1990: Słownik symboli. Warszawa.
[45] KOROBUŠKINA, T. N., 1993: Kurgany belarusskogo Pobuž'a X-XIII vv. Minsk.
[46] KOROŠEC, P., 1979: Zgodnjesrednjeveška arheološka slika karantanskih Slovanov. Ljubljana.
[47] KOŚCIELECKI, P., 2000: Topografia wyposażenia grobów męskich na staromazowieckich cmentarzyskach z grobami w obudowach kamiennych z XI-XIII wieku. Studia i Materiały Archeologiczne 10, 55-88.
[48] KOŚCIELECKI, P., 1999: Skoble czy zaczepy do rzemieni tarczy z Turowa? Przyczynek do dziejów wczesnośredniowiecznego uzbrojenia obronnego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 47/3-4, 427-434.
[49] KOWALCZYK, M., 1968: Wierzenia pogańskie za pierwszych Piastów. Łódź.
[50] KOWALEWSKI, T., 1908: Spis inwentarza przedmiotów archeologicznych i pamiątek historycznych Franiszka Tarczyńskiego oddanych rejentalnie w 1900 roku Ks. Tomaszowi Kowalewskiemu, Kanonikowi Katedry Płockiej, i przez tegoż ofiarowanych Muzeum Diecezjalnemu w Płocku. Płock.
[51] KOWALSKI, A. P., 1991: Próba analizy kontekstowej niektórych symboli wczesnego neolitu Europy środkowej. In: Interpretacje archeologiczne a etnologiczne koncepcje kultury, red. K. Przewoźna-Armon. Toruń, 31-41.
[52] KOWALSKI, A. P., 1997: Synkretyzm kultury pierwotnej a interpretacje archeologiczne. In: Kulturowe konteksty idei filozoficznych, red. A. Pałubicka. Poznań, 151-167.
[53] KOWALSKI, A. P., 1999: Symbol w kulturze archaicznej. Poznań.
[54] KOWALSKI, P., 1996: Granice i mediacje. Uwagi o antropologicznej lekturze świata. In: Góry - literatura - kultura, t. 1, red. J. Kolbuszewski. Wrocław, 7-20.
[55] KOWALSKI, P., 1998: Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie. Wrocław.
[56] KOWIAŃSKA-PIASZYKOWA, M., 1960: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko rzędowe w Górze, pow. Turek. Fontes Archaeologici Posnanienses 11, 179-193.
[57] KRUPICA, O., 1978: Stredoveké Krásno. Západné Slovensko 5, 169-333.
[58] KULAKOV, V. I., 1987: Pogrebenija voenačal'nikov prusskoj družiny. Kratkie soobščenija Instituta Archeologii AN SSSR 198, 35-44.
[59] KULAKOV, V. I., 1990: Drevnosti prussov VI-XIII vv. Moskva.
[60] KURASIŃSKI, T., 2002: Co otwierał klucz znaleziony w grobie? In: Budownictwo i budowniczowie w przeszłości. Studia dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Poklewskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. A. Abramowicz, J. Maik. Łódź, 185-209.
[61] LABUDA, G., 1999: Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Poznań.
[62] LEACH, E., 1989: Kultura i komunikowanie. Logika powiązań symbolicznych. Wprowadzenie do analizy strukturalnej w antropologii społecznej. In: E. Leach, A. J. Greimas, Rytuał i narracja, przeł. M. Buchowski, A. Grzegorczyk, E. Umińska-Plisenko. Warszawa, 21-98.
[63] LIGI, P., 1993: Vadjapärased kalmed Kirde-Eestis (9.-16. sajand). In: Vadjapärased kalmed Eestis 9.-16. sajandil, red. V. Lang. Tallin, 7-175.
[64] LIGI, P.-VALK, H., 1993: Vadjapärased kalmistud Tartumaal (13.-15. sajand). In: Vadjapärased kalmed Eestis 9.-16. sajandil, red. V. Lang. Tallin, 176-214.
[65] LURKER, M., 1989: Słownik obrazów i symboli biblijnych, przeł. K. Romaniuk. Poznań.
[66] LUTOVSKÝ, M., 1996: Hroby předků. Sonda do života a smrti dávných slovanů. Praha.
[67] ŁYDKOWSKA-SOWINA, U., 1980: Chrystianizacja obrządku pogrzebowego w X-XIII w. Z otchłani wieków 46/2, 167-177.
[68] MAKAROV, N. A., 1981: Magičeskie obrjady pri sokrytii klada na Rusi. Sovetskaja archeologija 4, 261—264.
[69] MESTERHÁZY, K., 1983: Régészeti adat kulcs szavunk eredetéhez. Folia Archaeologica 43, 157-165.
[70] MICHNA, P. J., 1988: Pozdně středověký závěs na klíče z Olomouce. Archaeologia Historica 13, 605-612.
[71] MIŚKIEWICZ, M., 1969: Wczesnośredniowieczny obrządek pogrzebowy na płaskich cmentarzyskach szkieletowych w Polsce. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 241-301.
[72] MIŚKIEWICZOWA, M., 1982: Mazowsze płockie we wczesnym średniowieczu. Płock.
[73] MOCJA, A. P., 1990: Nekotorye svedenija o rasprostranenii christianstva na juge Rusi po dannym pogrebal'nogo obrjada. In: Obrjady i verovanija drevnego naselenija Ukrainy. Sbornik naučnych trudov, red. V. M. Zubar', S. S. Bessonova, A. P. Mocja. Kiev, 114-133.
[74] MOCJA, A. R, 1993: Naselennja pivdennorus'kich zemel' IX-XIII st. (Za materialami nekropoliv). Kiiv.
[75] MORAWSKI, W.-ZAITZ, E., 1977: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Krakowie na Zakrzówku. Materiały Archeologiczne 17, 53-169.
[76] MROZOWSKI, P., 1994: Polskie nagrobki gotyckie. Warszawa.
[77] NADOLSKI, A.-ABRAMOWICZ, A.-POKLEWSKI, T., 1959: Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią. Łódź.
[78] NIEDERLE, L., 1931: Rukověť slovanské archeologie. Praha.
[79] OKULICZ-KOZARYN, Ł., 1993: Finowie Zachodni. Warszawa.
[80] ONDRÁČEK, I., 1972: Pohřebiště 11. století v Holešově-Všetulech (okr. Kroměříž). In: Přehled výzkumů 1971. Brno, 98-99.
[81] PIOTROWSKI, M., 1987: Próba rekonstrukcji obrządku pogrzebowego ludności żydowskiej na podstawie badań archeologicznych cmentarza w Wyszogrodzie. Rocznik Mazowiecki 9, 213-240.
[82] RAUHUT, L., 1971: Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 1, 435-656.
[83] RAUHUT, L.-DŁUGOPOLSKA, L., 1971: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Pokrzywnicy Wielkiej, pow. Nidzica. Wiadomości Archeologiczne 36/3, 292-353.
[84] REMPEL, H., 1966: Reihengräberfriedhöfe des 8. bis 11. Jahrhunderts aus Sachsen-Anhalt, Sachsen und Thüringen. Berlin.
[85] RENIK, K., 1986: O kontaktach ze zmarłymi - ludowe wyobrażenia. Polska Sztuka Ludowa 40/1-2, 31-36.
[86] RJABININ, E. A., 1988: Jazyčeskie priveski-amulety drevnej Rusi. In: Drevnosti slavjan i Rusi, red. B. A. Timoščuk. Moskva, 55-63.
[87] ROSIK, S., 2000: Interpretacja chrześcijańska religii pogańskich Słowian w świetle kronik niemieckich XI-XII wieku (Thietmar, Adam z Bremy, Helmold). Wrocław.
[88] RYBAKOV, B. A., 1970: Nestor o slavjanskich obyčajach. In: Drevnie slavjane i ich sosedi, red. Ju. V. Kucharenko. Moskva, 40-44.
[89] RYBAKOV, B. A., 2001: Jazyčestvo drevnej Rusi. Moskva.
[90] SAMEK, J., 1980: Porta Angusta i nagrobki portalowe w Polsce (zapoznana symbolika wejścia w sztuce). Folia Historiae Artium 16, 141-159.
[91] SAMSONOWICZ, H., 2000: Zasięg chrześcijaństwa w polskim średniowieczu. In: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Część II, red. E. Woźniak. Łódź, 7-16.
[92] SCHMIDT, V., 2001: Tierische und menschliche Bauopfer bei den Nordwestslawen. Studia Mythologica Slavica 4, 25-34.
[93] SEDOV, V. V., 1982: Vostočnye slavjane v VI-XIII vv. Moskva.
[94] SKROK, Z., 1991: Kłódki symboliczne. Przyczynek do zwyczajów pogrzebowych Żydów polskich. Polska Sztuka Ludowa. Konteksty 45/2, 18-20.
[95] STAWSKA, V., 2003: Cmentarzyska wczesnośredniowieczne z ziemi chełmińskiej w świetle najnowszych badań. In: Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, t. 5, red. W. Chudziak. Toruń, 89-108.
[96] STEUER, H., 1982: Schlüsselpaare in frühgeschichtlichen Gräbern. Zur Deutung einer Amulett-Beigabe. Studien zur Sachsenforschung 3, 185-247.
[97] STLOUKAL, M., 1963-1964: Milodary ve slovanských hrobech. In: u u paunočnaj Belarusi. Minsk.
[98] THUNMARK-NYLÉN, L., 1995: Churchyard Finds from Gotland (11th-12th centuries). In: Archaeology East and West of the Baltic. Papers from the Second Estonian-Swedish Archaeological Symposium, Sigtuna. May 1991, red. I. Jansson. Stockholm, 161-193.
[99] TOČÍK, A., 1992: Materiály k dejinám južného Slovenska v 7.-14. storočí. Študijné zvesti AÚ SAV 28, 5-250.
[100] TOKARIEW, S. A., 1969: Pierwotne formy religii i ich rozwój, przeł. M. Nowaczyk. Warszawa.
[101] USPENSKAJA, A. V., 1967: Nagrudnye i pojasnye priveski. In: Očerki po istorii russkoj derevni X-XIII v.v. Moskva, 88-132.
[102] VALK, H., 1995: Reflections of Folk-Religion and Beliefs in Estonian Burial Customs of the 13th-19th Centuries. Archaeology, Folklore and Written Data. In: Archaeology East and West of the Baltic. Papers from the Second Estonian-Swedish Archaeological Symposium, Sigtuna. May 1991, red. I. Jansson. Stockholm, 131-153.
[103] VĂŽAROVA, Ž. N., 1976: Slavjani i prabălgari (po danni na nekropolite ot VI-XI v. na teritorijata na Bălgarija). Sofija.
[104] VELECKAJA, N. N., 1978: Jazyčeskaja simvolika slavjanskich archaičeskich ritualov. Moskva.
[105] WACHOWSKI, K., 1970: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu, Część II. Silesia Antiqua 12, 123-187.
[106] WACHOWSKI, K., 1971: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu, Część III. Silesia Antiqua 13, 191-213.
[107] WAWRZENIUK, J., 2002: Grób i jego wartości poznawcze. In: Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, red. J. Wrzesiński. Sobótka-Wrocław, 75-82.
[108] WOJCIECHOWSKA, B., 2001: Na granicy dwóch światów. Rozdroża i sakralizacja przestrzeni w przekazach średniowiecznych. In: Ludzie, Kościół, wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecze - wczesna epoka nowożytna), red. W. Iwańczak, S. K. Kuczyński. Warszawa, 509-518.
[109] WOŹNY, J., 2002: Symbolika śmierci i rytuałów pogrzebowych w kulturach wczesnotradycyjnych na ziemiach polskich. In: Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, red. J. Wrzesiński. Sobótka-Wrocław, 45-58.
[110] WRZESIŃSKI, J., 2000: Czarownice - próba podsumowania warsztatów. In: Czarownice, red. J. Wrzesiński, Wrocław-Sobótka, 179-199.
[111] ZOLL-ADAMIKOWA, H., 1969: Domopodobne zwęglone konstrukcje drewniane we wczesnośredniowiecznych kurhanach słowiańskich. In: Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych, t. XII/1, styczeńczerwiec 1968. Kraków, 37-39.
[112] ZOLL-ADAMIKOWA, H., 1979: Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Cz. II: Analiza. Wnioski. Wrocław i in.
[113] ZOLL-ADAMIKOWA, H., 1983: Materiały nekropoliczne jako źródło do badania wyobrażeń życia pozagrobowego u pogańskich Słowian. In: Z polskich studiów slawistycznych, seria 6: Literaturoznawstwo, folklorystyka, problematyka historyczna. Prace na IX Międzynarodowy Kongres Slawistów w Kijowie 1983. Warszawa, 329-337.
[114] ŽURŽALINA, N. P., 1961: Drevnerusskie priveski-amulety i ich datirovka. Sovetskaja archeologija 2, 122-140.
[2] ARBMAN, H., 1940: Birka I. Tafeln. Uppsala.
[3] ARWILL-NORDBLADH, E., 1990: Nyckelsymbolik i järnalderns kvinnogravar. Fornvännen 85, 255-260.
[4] BELOŠEVIĆ, J., 1980: Materijalna kultura Hrvata od VII do IX stoljeća. Zagreb.
[5] BIAŁOSTOCKI, J., 1982: Drzwi śmierci: antyczny symbol grobowy i jego tradycja. In: tenże, Symbole i obrazy w świecie sztuki, t. 1. Warszawa, 158-186.
[6] BLIFEL'D, D. I.-MOCJA, A. P., 1986: Drevnerusskie mogiľniki. In: Archeologija Ukrainskoj SSR, t. 3: Ranneslavjanskij i drevnerusskij periody, red. V. D. Baran. Kiev, 404—417.
[7] BLOMQVIST, R.-MÄRTENSSON, A. W., 1963: Thulegrävningen 1961. Lund.
[8] BRENCZ, A., 1987: Polska obrzędowość pogrzebowa jako obrzęd przejścia. Lud 71, 215-229.
[9] BRONICKA-RAUHUT, J., 1998: Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Czersku. Warszawa.
[10] BRONDSTED, J., 1936: Danish Inhumation Graves of the Viking Age. A Survey. Acta Archaeologica 7, 81-228.
[11] BUCHOWSKI, M., 1985: Etnologiczna interpretacja obrzędów przejścia. Lud 69, 63-73.
[12] BYLINA, S., 1992: Człowiek i zaświaty. Wizje kar pośmiertnych w Polsce średniowiecznej. Warszawa.
[13] BYLINA, S., 1993: Słowiański świat zmarłych u schyłku pogaństwa. Wyobrażenia przestrzenne. Kwartalnik Historyczny 100/4, 73-88.
[14] CARLEN, L., 1994: Tür und Tor im Recht. In: Historia prawa. Historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus, red. E. Borkowska-Bagieńska, H. Olszewski. Poznań, 115-127.
[15] CHODOROWSKA, I., 1998: Świat żywych i umarłych. Polska Sztuka Ludowa. Konteksty 52/2, 91-95.
[16] COLARDELLE, M., 1983: Sépulture et traditions funéraires du Ve - XIIIe siècle a près J.-C. dans les campagnes des Alpes Françaises du Nord. Grenoble.
[17] CZERWIŃSKA-BURSZTA, H., 1986: Teoria rytów przejścia Arnolda van Gennepa i jej recepcja na gruncie strukturalistycznym. Lud 70, 51-65.
[18] DĄBROWSKA, E., 1974-1979: La contribution des éléments païens et chrétiens à la formation du rite funéraire des Slaves Occidentaux dans le Haut Moyen Âge. Anuario de estudios medievales 9, 343-352.
[19] DĄBROWSKA, E.-ZOLLÓWNA, H., 1959: Z problematyki społecznej cmentarzysk wczesnośredniowiecznych - uwagi na marginesie pracy J. Gąssowskiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 7/2, 302-311.
[20] DUBOV, I. V., 1995: I poklanjašesja idolu kamenu... Sankt-Peterburg.
[21] DZIEDUSZYCKI, W., 2000: Wiara w świat demonów. Potencjalne możliwości jej oddziaływania na zwyczaje funebralne w przeszłości. In: Czarownice, red. J. Wrzesiński, Wrocław-Sobótka, 9-22.
[22] ELIADE, M., 1992: Wprowadzenie do mitologii śmierci. In: tenże. Okultyzm, czary, mody kulturalne. Eseje, przeł. I. Kania. Kraków, 40-56.
[23] ELIADE, M., 1999: Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke. Warszawa.
[24] FISCHER, A., 1921: Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Lwów.
[25] FORSTNER, D., 1990: Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński. Warszawa.
[26] FRANKOWSKI, E., 1925: Krzyże kamienne i domki drewniane na cmentarzach poleskich. Ziemia 10/6-8, 134-136.
[27] GĄSSOWSKI, J., 1992: Archeologia o schyłku pogaństwa. Archeologia Polski 37/1-2, 137-157.
[28] GĄSSOWSKI, J., 1993: Między pogaństwem a chrześcijaństwem. In: Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, red. M. Kwapiński, H. Paner. Gdańsk, 12-18.
[29] GENNEP, A. VAN, 1996 [1909]: Přechodové rituály. Systematické studium rituálů. Praha.
[30] GIEYSZTOR, A., 1982: Mitologia Słowian. Warszawa.
[31] GOLUBEVA, L. A., 1997: Amulety. In: Drevnjaja Rus'. Byt i kuľtura, red. B. A. Kolčin, T. I. Makarova. Moskva, 153-165.
[32] HANULIAK, M., 1993: Ku vzťahu pohanstva a křesťanstva na podklade archeologických prameňov. Slavica Slovaca 28/1-2, 15-20.
[33] HANULIAK, M., 1998: Reálné faktory a ich účasť pri vystrojovaní hrobov v 9. až 12. storočí. Slovenská archeológia 46/1, 55-69.
[34] HEINDEL, I., 1991: Anthropomorph gestaltete Gürtelbestandteile des hohen und späten Mittelalters. Ausgrabungen und Funde 36/1, 1-7.
[35] HEINDEL, I., 1994: Neue Hinweise zur mittelalterlichen Gürteltracht - anthropomorphe Gürtelhaken aus der Altmark, Niedersachsen und dem Kulmer Land. Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte 76, 263-269.
[36] HENSEL, W., 1987: Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej. Warszawa.
[37] HRUBÝ, V., 1958: Klíče z doby hradištní na Moravě. Časopis Moravského Musea 43, 49-66.
[38] I TESORI, 1985: I tesori dell' Antica Polonia. Dai Veneti ai Re di Cracovia. Modena.
[39] INDYCKA, E., 2000: Z badań nad cmentarzyskami gieckiego kompleksu osadniczego. Studia Lednickie 6, 69-90.
[40] INNES, B., 1999: Granice śmierci, przel. M. Bemacki, E. Krzak-Ćwiertnia. Warszawa.
[41] JUSTOVÁ, J., 1990: Dolnorakouské Podunají v raném středověku. Slovanská archeologie k jeho osídlení v 6.-11. století. Praha.
[42] KASZEWSKA, E., 1960: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Kałdusie pow. Chełmno (Badania w 1957 r.). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 5, 143-181.
[43] KOBIELUS, S., 1989: Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu. Warszawa.
[44] KOPALIŃSKI, W., 1990: Słownik symboli. Warszawa.
[45] KOROBUŠKINA, T. N., 1993: Kurgany belarusskogo Pobuž'a X-XIII vv. Minsk.
[46] KOROŠEC, P., 1979: Zgodnjesrednjeveška arheološka slika karantanskih Slovanov. Ljubljana.
[47] KOŚCIELECKI, P., 2000: Topografia wyposażenia grobów męskich na staromazowieckich cmentarzyskach z grobami w obudowach kamiennych z XI-XIII wieku. Studia i Materiały Archeologiczne 10, 55-88.
[48] KOŚCIELECKI, P., 1999: Skoble czy zaczepy do rzemieni tarczy z Turowa? Przyczynek do dziejów wczesnośredniowiecznego uzbrojenia obronnego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 47/3-4, 427-434.
[49] KOWALCZYK, M., 1968: Wierzenia pogańskie za pierwszych Piastów. Łódź.
[50] KOWALEWSKI, T., 1908: Spis inwentarza przedmiotów archeologicznych i pamiątek historycznych Franiszka Tarczyńskiego oddanych rejentalnie w 1900 roku Ks. Tomaszowi Kowalewskiemu, Kanonikowi Katedry Płockiej, i przez tegoż ofiarowanych Muzeum Diecezjalnemu w Płocku. Płock.
[51] KOWALSKI, A. P., 1991: Próba analizy kontekstowej niektórych symboli wczesnego neolitu Europy środkowej. In: Interpretacje archeologiczne a etnologiczne koncepcje kultury, red. K. Przewoźna-Armon. Toruń, 31-41.
[52] KOWALSKI, A. P., 1997: Synkretyzm kultury pierwotnej a interpretacje archeologiczne. In: Kulturowe konteksty idei filozoficznych, red. A. Pałubicka. Poznań, 151-167.
[53] KOWALSKI, A. P., 1999: Symbol w kulturze archaicznej. Poznań.
[54] KOWALSKI, P., 1996: Granice i mediacje. Uwagi o antropologicznej lekturze świata. In: Góry - literatura - kultura, t. 1, red. J. Kolbuszewski. Wrocław, 7-20.
[55] KOWALSKI, P., 1998: Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie. Wrocław.
[56] KOWIAŃSKA-PIASZYKOWA, M., 1960: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko rzędowe w Górze, pow. Turek. Fontes Archaeologici Posnanienses 11, 179-193.
[57] KRUPICA, O., 1978: Stredoveké Krásno. Západné Slovensko 5, 169-333.
[58] KULAKOV, V. I., 1987: Pogrebenija voenačal'nikov prusskoj družiny. Kratkie soobščenija Instituta Archeologii AN SSSR 198, 35-44.
[59] KULAKOV, V. I., 1990: Drevnosti prussov VI-XIII vv. Moskva.
[60] KURASIŃSKI, T., 2002: Co otwierał klucz znaleziony w grobie? In: Budownictwo i budowniczowie w przeszłości. Studia dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Poklewskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. A. Abramowicz, J. Maik. Łódź, 185-209.
[61] LABUDA, G., 1999: Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Poznań.
[62] LEACH, E., 1989: Kultura i komunikowanie. Logika powiązań symbolicznych. Wprowadzenie do analizy strukturalnej w antropologii społecznej. In: E. Leach, A. J. Greimas, Rytuał i narracja, przeł. M. Buchowski, A. Grzegorczyk, E. Umińska-Plisenko. Warszawa, 21-98.
[63] LIGI, P., 1993: Vadjapärased kalmed Kirde-Eestis (9.-16. sajand). In: Vadjapärased kalmed Eestis 9.-16. sajandil, red. V. Lang. Tallin, 7-175.
[64] LIGI, P.-VALK, H., 1993: Vadjapärased kalmistud Tartumaal (13.-15. sajand). In: Vadjapärased kalmed Eestis 9.-16. sajandil, red. V. Lang. Tallin, 176-214.
[65] LURKER, M., 1989: Słownik obrazów i symboli biblijnych, przeł. K. Romaniuk. Poznań.
[66] LUTOVSKÝ, M., 1996: Hroby předků. Sonda do života a smrti dávných slovanů. Praha.
[67] ŁYDKOWSKA-SOWINA, U., 1980: Chrystianizacja obrządku pogrzebowego w X-XIII w. Z otchłani wieków 46/2, 167-177.
[68] MAKAROV, N. A., 1981: Magičeskie obrjady pri sokrytii klada na Rusi. Sovetskaja archeologija 4, 261—264.
[69] MESTERHÁZY, K., 1983: Régészeti adat kulcs szavunk eredetéhez. Folia Archaeologica 43, 157-165.
[70] MICHNA, P. J., 1988: Pozdně středověký závěs na klíče z Olomouce. Archaeologia Historica 13, 605-612.
[71] MIŚKIEWICZ, M., 1969: Wczesnośredniowieczny obrządek pogrzebowy na płaskich cmentarzyskach szkieletowych w Polsce. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 241-301.
[72] MIŚKIEWICZOWA, M., 1982: Mazowsze płockie we wczesnym średniowieczu. Płock.
[73] MOCJA, A. P., 1990: Nekotorye svedenija o rasprostranenii christianstva na juge Rusi po dannym pogrebal'nogo obrjada. In: Obrjady i verovanija drevnego naselenija Ukrainy. Sbornik naučnych trudov, red. V. M. Zubar', S. S. Bessonova, A. P. Mocja. Kiev, 114-133.
[74] MOCJA, A. R, 1993: Naselennja pivdennorus'kich zemel' IX-XIII st. (Za materialami nekropoliv). Kiiv.
[75] MORAWSKI, W.-ZAITZ, E., 1977: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Krakowie na Zakrzówku. Materiały Archeologiczne 17, 53-169.
[76] MROZOWSKI, P., 1994: Polskie nagrobki gotyckie. Warszawa.
[77] NADOLSKI, A.-ABRAMOWICZ, A.-POKLEWSKI, T., 1959: Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią. Łódź.
[78] NIEDERLE, L., 1931: Rukověť slovanské archeologie. Praha.
[79] OKULICZ-KOZARYN, Ł., 1993: Finowie Zachodni. Warszawa.
[80] ONDRÁČEK, I., 1972: Pohřebiště 11. století v Holešově-Všetulech (okr. Kroměříž). In: Přehled výzkumů 1971. Brno, 98-99.
[81] PIOTROWSKI, M., 1987: Próba rekonstrukcji obrządku pogrzebowego ludności żydowskiej na podstawie badań archeologicznych cmentarza w Wyszogrodzie. Rocznik Mazowiecki 9, 213-240.
[82] RAUHUT, L., 1971: Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 1, 435-656.
[83] RAUHUT, L.-DŁUGOPOLSKA, L., 1971: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Pokrzywnicy Wielkiej, pow. Nidzica. Wiadomości Archeologiczne 36/3, 292-353.
[84] REMPEL, H., 1966: Reihengräberfriedhöfe des 8. bis 11. Jahrhunderts aus Sachsen-Anhalt, Sachsen und Thüringen. Berlin.
[85] RENIK, K., 1986: O kontaktach ze zmarłymi - ludowe wyobrażenia. Polska Sztuka Ludowa 40/1-2, 31-36.
[86] RJABININ, E. A., 1988: Jazyčeskie priveski-amulety drevnej Rusi. In: Drevnosti slavjan i Rusi, red. B. A. Timoščuk. Moskva, 55-63.
[87] ROSIK, S., 2000: Interpretacja chrześcijańska religii pogańskich Słowian w świetle kronik niemieckich XI-XII wieku (Thietmar, Adam z Bremy, Helmold). Wrocław.
[88] RYBAKOV, B. A., 1970: Nestor o slavjanskich obyčajach. In: Drevnie slavjane i ich sosedi, red. Ju. V. Kucharenko. Moskva, 40-44.
[89] RYBAKOV, B. A., 2001: Jazyčestvo drevnej Rusi. Moskva.
[90] SAMEK, J., 1980: Porta Angusta i nagrobki portalowe w Polsce (zapoznana symbolika wejścia w sztuce). Folia Historiae Artium 16, 141-159.
[91] SAMSONOWICZ, H., 2000: Zasięg chrześcijaństwa w polskim średniowieczu. In: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Część II, red. E. Woźniak. Łódź, 7-16.
[92] SCHMIDT, V., 2001: Tierische und menschliche Bauopfer bei den Nordwestslawen. Studia Mythologica Slavica 4, 25-34.
[93] SEDOV, V. V., 1982: Vostočnye slavjane v VI-XIII vv. Moskva.
[94] SKROK, Z., 1991: Kłódki symboliczne. Przyczynek do zwyczajów pogrzebowych Żydów polskich. Polska Sztuka Ludowa. Konteksty 45/2, 18-20.
[95] STAWSKA, V., 2003: Cmentarzyska wczesnośredniowieczne z ziemi chełmińskiej w świetle najnowszych badań. In: Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, t. 5, red. W. Chudziak. Toruń, 89-108.
[96] STEUER, H., 1982: Schlüsselpaare in frühgeschichtlichen Gräbern. Zur Deutung einer Amulett-Beigabe. Studien zur Sachsenforschung 3, 185-247.
[97] STLOUKAL, M., 1963-1964: Milodary ve slovanských hrobech. In: u u paunočnaj Belarusi. Minsk.
[98] THUNMARK-NYLÉN, L., 1995: Churchyard Finds from Gotland (11th-12th centuries). In: Archaeology East and West of the Baltic. Papers from the Second Estonian-Swedish Archaeological Symposium, Sigtuna. May 1991, red. I. Jansson. Stockholm, 161-193.
[99] TOČÍK, A., 1992: Materiály k dejinám južného Slovenska v 7.-14. storočí. Študijné zvesti AÚ SAV 28, 5-250.
[100] TOKARIEW, S. A., 1969: Pierwotne formy religii i ich rozwój, przeł. M. Nowaczyk. Warszawa.
[101] USPENSKAJA, A. V., 1967: Nagrudnye i pojasnye priveski. In: Očerki po istorii russkoj derevni X-XIII v.v. Moskva, 88-132.
[102] VALK, H., 1995: Reflections of Folk-Religion and Beliefs in Estonian Burial Customs of the 13th-19th Centuries. Archaeology, Folklore and Written Data. In: Archaeology East and West of the Baltic. Papers from the Second Estonian-Swedish Archaeological Symposium, Sigtuna. May 1991, red. I. Jansson. Stockholm, 131-153.
[103] VĂŽAROVA, Ž. N., 1976: Slavjani i prabălgari (po danni na nekropolite ot VI-XI v. na teritorijata na Bălgarija). Sofija.
[104] VELECKAJA, N. N., 1978: Jazyčeskaja simvolika slavjanskich archaičeskich ritualov. Moskva.
[105] WACHOWSKI, K., 1970: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu, Część II. Silesia Antiqua 12, 123-187.
[106] WACHOWSKI, K., 1971: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu, Część III. Silesia Antiqua 13, 191-213.
[107] WAWRZENIUK, J., 2002: Grób i jego wartości poznawcze. In: Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, red. J. Wrzesiński. Sobótka-Wrocław, 75-82.
[108] WOJCIECHOWSKA, B., 2001: Na granicy dwóch światów. Rozdroża i sakralizacja przestrzeni w przekazach średniowiecznych. In: Ludzie, Kościół, wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecze - wczesna epoka nowożytna), red. W. Iwańczak, S. K. Kuczyński. Warszawa, 509-518.
[109] WOŹNY, J., 2002: Symbolika śmierci i rytuałów pogrzebowych w kulturach wczesnotradycyjnych na ziemiach polskich. In: Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, red. J. Wrzesiński. Sobótka-Wrocław, 45-58.
[110] WRZESIŃSKI, J., 2000: Czarownice - próba podsumowania warsztatów. In: Czarownice, red. J. Wrzesiński, Wrocław-Sobótka, 179-199.
[111] ZOLL-ADAMIKOWA, H., 1969: Domopodobne zwęglone konstrukcje drewniane we wczesnośredniowiecznych kurhanach słowiańskich. In: Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych, t. XII/1, styczeńczerwiec 1968. Kraków, 37-39.
[112] ZOLL-ADAMIKOWA, H., 1979: Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Cz. II: Analiza. Wnioski. Wrocław i in.
[113] ZOLL-ADAMIKOWA, H., 1983: Materiały nekropoliczne jako źródło do badania wyobrażeń życia pozagrobowego u pogańskich Słowian. In: Z polskich studiów slawistycznych, seria 6: Literaturoznawstwo, folklorystyka, problematyka historyczna. Prace na IX Międzynarodowy Kongres Slawistów w Kijowie 1983. Warszawa, 329-337.
[114] ŽURŽALINA, N. P., 1961: Drevnerusskie priveski-amulety i ich datirovka. Sovetskaja archeologija 2, 122-140.