Motyw 'okna' i 'lustra' u Zinaidy Gippius i Mariny Cwietajewej

Title: Motyw 'okna' i 'lustra' u Zinaidy Gippius i Mariny Cwietajewej
Variant title:
  • The motifs of window and mirror in Zinaida Gippius's and Marina Tsvetaeva's works
Source document: Slavica litteraria. 2018, vol. 21, iss. 2, pp. 15-28
Extent
15-28
  • ISSN
    1212-1509 (print)
    2336-4491 (online)
Type: Article
Language
License: Not specified license
 

Notice: These citations are automatically created and might not follow citation rules properly.

Abstract(s)
Wiersze dwóch poetek o 'oknie' i 'lustrze' autor analizuje w kontekście założeń modernizmu i postmodernizmu. Z. Gippius jako reprezentantkę modernizmu wysokiego cechuje wzniosłość w wersji melancholijnej. Na tej bazie poetka przywraca wartość sprzeczności doznań: bólu, niemożności, nadziei. Interesuje ją transcendentalne odbicie w lustrze. Implikuje to skojarzenia z mitem Narcyza, a także symboliką "bramy". Zmiany w sieci radialnej kategorii 'okno' i 'lustro' u M. Cwietajewej odnieść należy do faktu, że nadaje ona "tej samej rzeczy" każdorazowo inny sens. W ten sposób rama okienna (jej cień) odbita na ścianie strychu symbolizuje krzyż, a ten świat. Kreuje taki stan rzeczy wektor skierowany ku dołowi oraz uznanie za istotną "część", tj. 'ramę' okienną. Cwietajewa wprowadza 'zmianę', rozbijając lustro i eliminując z niego 'spojrzenie' (tj. stary punkt widzenia). W ten sposób rodzi się nowy horyzont zdarzeń.
The author analyzes two poems of 'window' and 'mirror' of two poets in the context of tenets of modernism and postmodernism. Z. Gippius as a representative of the high modernism is distinguished by sublimeness in a melancholic version. On this basis, the poet restores the value of the contradiction of sensations: the pain, impossibility, hope. She is interested in a trascendental mirror reflection. This implies a connotation with the myth of Narcissus, as well as the symbolism of the 'gate' through which lyrical I cannot pass. The changes in radial network of the categories of 'window' and 'mirror' in M. Tsvetaeva's poetry should be referred to the fact that every time 'the same thing' is given a different meaning. This way a window frame (its shadow) reflected on the attic wall symbolizes a cross and, in effect – the world. This is created by a vector directed down and the fact that the 'part' – a window 'frame' is regarded as important. Tsvetaeva confirms the 'power' by breaking the mirror and eliminating a 'look' from it (an old point of view).
References
[1] BARAŃSKI, Zbigniew: Symbolizm. W: BARAŃSKI, Zbigniew – SEMCZUK, Antoni: Literatura rosyjska w zarysie. T. II. Warszawa: PWN, 1975, s. 668–694.

[2] BURZYŃSKA, Anna: Poststrukturalizm. W: Teorie literatury XX wieku. Red. Taże i M. P. Markowski. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006, s. 305–358.

[3] BURZYŃSKA, Anna: Feminizm. W: Teorie literatury XX wieku. Red. Taże i M. P. Markowski. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006, s. 389–438.

[4] BUSZKO, Józef – SMOLEŃ, Mieczysław: Literatura 1850–1914. W: Wielka historia świata, t. 10. Świat od Wiosny Ludów do I wojny światowej. Kraków: Fogra; Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 457–490.

[5] CIRLOT, Juan Eduardo: Słownik symboli. Przeł. I. Kania. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006.

[6] CVETAEVA, Marina. Sobranie sočinenij v semi tomach. T. 1. Moskva: Ellis Lak, 1994.

[7] DĄBROWSKI, Mieczysław: Modernizm, awangarda, postmodernizm – próba całości. Sborník prací filozofické fakulty brněnské univerzity, X 8, 2005, s. 19–30.

[8] DOBRZYŃSKA, Teresa: Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze. Warszawa: IBL PAN, 1994.

[9] GORCZYCA, Wojciech: Mariny Cwietajewej myśli o Innym. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2004.

[10] GORCZYCA, Wojciech: Briusow * Iwanow * Gumilow. Prawdy o micie, symbolu i historii. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2008.

[11] GORCZYCA, Wojciech: Wschodni utopizm Włodzimierza Sołowiowa i symbolistów rosyjskich. W: Problemy utopii i antyutopii w literaturach słowiańskich i historii Słowian. Red. W. Gorczyca – I. Pospíšil. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2014, s. 167–182.

[12] KOŁACZKOWSKA, Anna: Pieśń. W: Słownik rodzajów i gatunków literackich. Red. G. Gazda – Sł. Tynecka-Makowska. Kraków: Universitas, 2006, s. 530–532.

[13] KOMENDZIŃSKI, Tomasz: Znak i jego ciągłość. Semiotyka Ch. S. Peirce’a. Między percepcją a recepcją. Toruń: UMK, 1996.

[14] KUŹMA, Erazm: Postmodernistyczna idea powtórzenia i różnicy przeciw modernistycznej idei tożsamości i sprzeczności. W: Ponowoczesność a tożsamość. Red. B. Tokarz – S. Piskora. Katowice: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1997, s. 62–73.

[15] KWIATKOWSKA-PODRAZA, Maria: Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków: Universitas, 2001.

[16] LIBURA, Agnieszka: Amalgamaty kognitywne. Powstanie i rozwój koncepcji. W: Amalgamaty kognitywne w sztuce. Red. Taże. Kraków: Universitas, 2007, s. 11–68.

[17] LORENC, Iwona: Świadomość i obraz. Studia z filozofii przedstawienia. Warszawa: Scholar, 2001.

[18] LOTMAN, Jurij – MINC, Zara: Simvolizm. В: Russkaâ literatura XX veka: školy, napravlenija, metody tvorčeskoj raboty. Red. S. Timina. Sankt-Peterburg: Logos; Moskva: Vysšaja škola, 2002, s. 13–30.

[19] POPIEL, Magdalena: O nową estetykę. W: Kulturowa teoria literatury. Red. M. P. Markowski – R. Nycz. Kraków: Universitas, 2006, s. 335–366.

[20] RZEPIŃSKA, Maria: Siedem wieków malarstwa europejskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986.

[21] STEFANIAK, Łukasz: Utopizm. Źródła myślowe i konsekwencje cywilizacyjne. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011.

[22] ŚLÓSARSKA, Joanna: Nazgul i Chrystus. Dystopijne lustra komunikacyjne w prozie Jacka Dukaja (na podstawie opowiadań Z kraju niewiernych). W: Problemy utopii i antyutopii w literaturach słowiańskich i historii Słowian. Red. W. Gorczyca – I. Pospíšil. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2014, s. 89–106.

[23] TRESIDDER, Jack: Słownik symboli. Przeł. B. Stokłosa. Warszawa: RM, 2001.

[24] GIPPIUS, Zinaida: Želtoe okno. Жeлтoe oкнo. http://gippius.com/lib/poetry

[25] GIPPIUS, Zinaida: Pesnia. Пecня. http://rupoet.ru/gippius/okno-moe-vysoko.aspx

[26] GIPPIUS, Zinaida: Steklo. Cтeклo. http://poet4you.ru/classic/gippius/steklo.html

[27] GIPPIUS, Zinaida: Zerkala. Зepкaлa. http://rupoet./Ru/gippius/a-vy-nikogda.aspx

[28] Poradnik pisania. "Kobieta w oknie", Caspar David Friedrich – opis obrazu. http://koloredaktorow.blogspot.com/2017/05/kobieta-w-oknie-caspar-david-friedrich.html