The 'phonetic complex' in Renaissance Latin grammar : Petrus Ramus's dichotomies and their reflections in two vernacular grammatical texts

Název: The 'phonetic complex' in Renaissance Latin grammar : Petrus Ramus's dichotomies and their reflections in two vernacular grammatical texts
Zdrojový dokument: Graeco-Latina Brunensia. 2016, roč. 21, č. 2, s. 81-98
Rozsah
81-98
  • ISSN
    1803-7402 (print)
    2336-4424 (online)
Type: Článek
Jazyk
Licence: Neurčená licence
 

Upozornění: Tyto citace jsou generovány automaticky. Nemusí být zcela správně podle citačních pravidel.

Abstrakt(y)
Most Artes grammaticae of late antiquity start with a 'phonetic complex' traditionally placed into chapters entitled De voce and De lit(t)eris. The content and terminology of the complex became an object of criticism among humanist scholars. In this paper, the complex will be briefly characterized and then the attitude of Julius Caesar Scaliger towards the term lit(t)era in De causis linguae Latinae will be presented. This contribution will describe in detail Petrus Ramus's definitions of the key terms of the complex and his classification of Latin speech sounds based on a dichotomic approach. In the context of Ramus's dichotomic model of the Latin sound inventory, two vernacular models of the sound inventory of a Slavic language will be analysed. The aim of the paper is to outline how Ramus's approach was adopted in the grammatical texts of a Slavic language: Nudožerinus's Grammaticae Bohemicae libri duo and Anonymous's De litteratura Slavorum germanissima. This research was inspired by the statement of G. A. Padley in Trends in Vernacular Grammar I concerning the small degree of mutual awareness among scholars working in the Latin and vernacular grammatical traditions.
Reference
[1] [Benedikt z Nudožer, Vavřinec = Benedikt z Nedožier, Vavrinec] M. Laurentius Banedictus Nudožerinus (1603). Grammaticae Bohemicae ad leges naturalis methodi conformatae, et notis numerisque illustratae ac distinctae libri duo. Pragae: Othmariana. [Retrieved 25. 7. 2016 from http://vokabular.ujc.cas.cz/moduly/mluvnice/digitalni-kopie-detail/BenGram1603].

[2] [Erasmus Roterodamus] (1528). De recta latini graecique sermonis pronuntiatione, Des. Erasmi Roterodami. Parisiis: Simonis Collinaei.

[3] Hertz, M. (Ed.). (1855). Grammatici Latini. Vol. II: Prisciani grammatici Caesariensis Institutionum Grammaticarum libri XVIII (Fasc. 1, libros I–XII continens). Leipzig: Teubner.

[4] Holtz, L. (Ed., transl., comm.). (1981). Donat et la tradition de l'enseignement grammatical. Étude sur l'Ars Donati et sa diffusion (IVe–IXe siècle) et édition critique. Paris: CNRS.

[5] Keil, H. (Ed.). (1855–1880). Grammatici Latini (Vol. I–VII). Leipzig: Teubner.

[6] Keil, H. (Ed.). (1864). Grammatici Latini. Vol. IV: Probi, Donati, Servii, qui feruntur de arte grammatica libri (Notarum laterculi ex rec. T. Mommseni). Leipzig: Teubner.

[7] Keil, H. (Ed.). (1880). Grammatici Latini. Vol. VII: Scriptores de orthographia. Terentius Scaurus, Velius Longus, Caper, Agroecius, Cassiodorius, Martyrius, Beda, Albinus. Audacis excerpta, Dosithei Ars Grammatica, Arusiani Messii Exempla elocutionum, Cornelii Frontonis liber de differentiis, Fragmenta grammatica. Leipzig: Teubner.

[8] Marcovich, M. (Ed.). (1999). Diogenis Laertii Vitae Philosophorum (Vol I, libri I–X). Stuttgart–Leipzig: Teubner.

[9] [Melanchthon, Ph., & Ramus, P.]. (1596). Grammatica Latina Philippo-Ramea: Ad Faciliorem Puerorum Captum Perspicua methodo breviter conformata, & duobus libris distincta; Syntaxis sententiosis auctorum exemplis illustrata... Sigenae Nassoviorum: Corvinus.

[10] [Orthographia Bohemica]. [Retrieved 25. 7. 2016 from http://vokabular.ujc.cas.cz/moduly/mluvnice/digitalni-kopie-detail/Orth].

[11] Rademacher, L. (Ed.). (1965). M. Fabii Quintiliani Institutionis oratoriae libri duodecim (Pars Prior: libros I–VI continens). Leipzig: Teubner.

[12] [Ramus, P.]. (1559). P. Rami, Regii Eloquentiae Et Philosophiae Professoris, Grammaticae libri quatuor: Ad Carolum Lotharingum Cardinalem. Parisiis: Wechelus.

[13] Ramus, P. (1560). Grammaticae libri quatuor. Parisiis: Wechelus.

[14] Ramus, P. (1576). Grammatica. Francofurti: Wechelus.

[15] Ramus, P. (1578). Grammatica. Francofurti: Wechelus.

[16] [Ramus, P.]. (1569). P. Rami Rudimenta Grammaticae Latinae. Basileae: Episcopius.

[17] Ramus, P. (1559). Scholae grammaticae. Parisiis: Wechelus.

[18] Ramus, P. (1569). Scholae in liberales artes. Basileae: per Eusebium Episcopium, & Nicolai frat. hæredes.

[19] [Ramus, P., & Piscator, J.]. (1581). P. Rami Scholae In Tres Primas Liberales Artes: Videlicet 1 Grammaticae: 2 Rhetoricae, quae olim Quaestiones Brutinae: 3 Dialecticae, quae olim Animadversiones in Organum Aristotelis (T. 1). Francofurti: Wechelus.

[20] [Scaliger, J. C.]. (1540). Iulii Caesaris Scaligeri De Causis Linguae Latinae Libri Tredecim. Lugduni: Gryphius.

[21] [Scaliger, J. C.]. (1580). Iulii Caesaris Scaligeri viri clarissimi De causis linguae latinae: libri tredecim. [Heidelberg]: Santandreanus.

[22] Smith, N. S. (Ed.). (1999). M. Vavřinec Benedikt z Nudožer. Grammaticae Bohemicae libri duo... Šenov u Ostravy: Ostravská univerzita; Tilia.

[23] Šembera, A. V. (Ed.). (1857). Mistra Jana Husi Ortografie česká. Vídeň: Tiskem Leopolda Sommra.

[24] Škoviera, D. (Ed., transl.). (2005). De litteratura Slavorum germanissima in ususm puerorum naturali methodo edita. O írečitej spisbe Slovákov. Bratislava: Stimul.

[25] Tarán, L., & Gutas, D. (Eds.). (2012). Aristotle. Poetics. Editio Maior of the Greek Text with Historical Introductions and Philological Commentaries. Leiden–Boston: Brill.

[26] Ax, W. (1986). Laut, Stimme und Sprache. Studien zu drei Grundbegriffen der antiken Sprachtheorie. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

[27] Ax, W. (2002). Zum De voce Kapitel der römischen Grammatik. Eine Antwort auf Dirk M. Schenkeveld und Wilfried Stroh. In P. Swiggers, & A. Wouters (Eds.), Grammatical Theory and Philosophy of Language in Antiquity (Orbis supplementa, 19; pp. 121–141). Leuven–Paris: Peeters. [=2006. In Ch. Schwarz (Ed.), Text und Stil: Studien zur antiken Literatur und deren Rezeption (pp.197–213). München: Franz Steiner Verlag].

[28] Balázs, J. (1965). The forerunners of structural prosodic analysis. Linguistica Academiae Scientiarum Hungaricae, 15, 229–286.

[29] Bayerová, N. (1979). Gramatická terminologie předobrozenská (Spisy Pedagogické fakulty v Ostravě, 39). Praha: Státní pedagogické nakladatelství.

[30] Blanár, V. (2006). Donatus Latino-Bohemicus z r. 1745 (J. Rhenia). Slovenská reč, 71(5), 257–268.

[31] Buzássyová, Ľ. (2016). Od hlasu k hláske. Z dejín antickej náuky o reči. Bratislava: Univerzita Komenského.

[32] Hendrich, J. (1930). Pierre de la Ramée a Gramatika Vavřince Benedikta z Nedožer. Bratislava, 4(2–3), 365–370.

[33] Izzo, H. J. (1982). Phonetics in 16th-Century Italy: Giorgio Bartoli and John David Rhys. Historiographia Linguistica, 9(3), 335–359. [= 1986. In P. Ramat, H.-J. Niederche, & K. Koerner (Eds.), The History of Linguistics in Italy (Studies in the history of the language science 33; pp. 121–145). Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company]. | DOI 10.1075/hl.9.3.06izz

[34] Jensen, K. (1990). Rhetorical Philosophy and Philosophical Grammar: Julius Caesar Scaliger's Theory of Language. München: Fink.

[35] Jóna, E. (1985). Podiel slovenských gramatikov na rozvoji českej gramatickej literatúry (V. Benedikti z Nedožier, P. Doležal). In J. Porák (Ed.), Starší české, slovenské a slovanské mluvnice (Práce z dějin slavistiky, X; pp. 107–124). Praha: Univerzita Karlova.

[36] Knox, B. (1968). Silent Reading in Antiquity. Greek, Roman and Byzantine Studies, 9, 421–435.

[37] Kollárik, O. (1967). Zástoj Vavrinca Benedikta Nedožerského v epoche nášho humanizmu. In Ľ. Holotík, & A. Vantuch (Eds.), Humanizmus a renesancia na Slovensku v 15.–16. storočí (pp. 270–287). Bratislava: Vydavateľstvo SAV.

[38] Koupil, O. (2007). Gramatykáři: gramatografická a kulturní reflexe češtiny 1533–1572. Praha: Karolinum.

[39] Krajčovič, R., & Žigo, P. (1999). Príručka k dejinám spisovnej slovenčiny. Bratislava: Univerzita Komenského.

[40] Lass, R. (2015). Lineage and the constructive imagination. In C. Bowern, & B. Evans (Eds.), The Routledge Handbook of Historical Linguistics (pp. 45–63). London: Routledge.

[41] Lefèvre, E. (1990). Die römische Literatur zwischen Mündlichkeit und Schriftlichkeit. In G. Vogt-Spira (Ed.), Strukturen der Mündlichkeit in der römischen Literatur (ScriptOralia, 19; pp. 9–15). Tübingen: Gunter Narr.

[42] Majtán, M. (2003). Vavrinec Benedikt z Nedožier 1555–1615. Slovenská reč, 68(2), 115–117.

[43] Novák, J. V. (1888). O Gramatice české M. Vavřince Benedikta z Nudožer (vyd. r. 1603). Časopis Českého muzea, 62, 360–369.

[44] Ong, W. J. (1958). Ramus and Talon Inventory. A Short-Title Inventory of the Published Works of Peter Ramus (1515–1572) and Omer Talon (Ca. 1510–1562) in Their Original and in Their Variously Altered Forms. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

[45] Outrata, F. (1998). Vavřinec Benedikt z Nudožer – (polo)zapomenutý předchůdce Komenského. Čeština doma a ve světě, 6(1), 14–18.

[46] Outrata, F. (2002). Vavřinec Benedikt Nudožerský jako typ humanistického vzdělance. Acta Universitatis Carolinae – Historia Universitatis Carolinae Pragensis, 42(1/2), 59–74.

[47] Padley, G. A. (1985). Grammatical theory in Western Europe, 1500–1700. Trends in Vernacular Grammar I. Cambridge: Cambridge University Press.

[48] Padley, G. A. (1988). Grammatical theory in Western Europe, 1500–1700. Trends in Vernacular Grammar II. Cambridge: Cambridge University Press.

[49] Pauliny, J. (1983). Dejiny spisovnej slovenčiny od začiatku po súčasnosť. Bratislava: Slovenské pedagogické nakladateľstvo.

[50] Percival, W. K. (1975). The Grammatical Traditions and the Rise of the Vernaculars. In T. A. Sebeok (Ed.), Historiography of Linguistics (pp. 31–75). The Hague: Mouton.

[51] Percival, W. K. (1976/2004): Rebellion or Evolution. In W. K. Percival (Ed.), Studies in Renaissance grammar (pp. 73–90). Aldershot–Burlington: Ashgate.

[52] Percival, W. K. (Ed.). (2004). Studies in Renaissance grammar. Aldershot–Burlington: Ashgate.

[53] Pleskalová, J., Krčmová, M., Večerka, R., & Karlík, P. (Eds.). (2007). Kapitoly z dějin české jazykovědné bohemistiky. Praha: Academia.

[54] Swiggers, P., & Wouters, A. (2002): Grammatical theory in Aristotle's Poetics XX. In P. Swiggers, & A. Wouters (Eds.), Grammatical Theory and Philosophy of Language in Antiquity (pp. 101–120). Leuven–Paris: Peeters.

[55] Škoviera, D. (2008). Poznámky k anonymnému spisu De litteratura Slavorum germanissima. In S. Mislovičová (Ed.), Jazyk a jazykoveda v pohybe. Na počesť Slavomíra Ondrejoviča (pp. 493–498). Bratislava: Veda.

[56] Tavoni, M. (1998). Renaissance Linguistics. In G. Lepschy (Ed.), History of Linguistics. Vol. 3: Renaissance and Early Modern Linguistics (pp. 1–108). London–New York: Longman.

[57] Thomas M. (2004). Universal Grammar in Second-Language Acquisition: A History. London–New York: Routledge.

[58] Vintr, J. (1985). Česká gramatická terminologie do r. 1620. Wiener slavistisches Jahrbuch, 31, 151–185.

[59] Vogt-Spira, G. (1991). Vox und littera. Der Buchstabe zwischen Mündlichkeit und Schriftlichkeit in der grammatischen Tradition. Poetica, 23, 295–327.